Türkiye, son yıllarda hem yaşam kalitesi hem de ekonomik fırsatlarıyla yabancılar için cazip bir ülke haline geldi. Ancak burada uzun süre kalmak ya da çalışmak isteyen yabancıların belirli yasal izinleri alması zorunludur. Bu izinler, Türkiye’de yasal olarak bulunmanın temelini oluşturur ve oturum (ikamet) izni ile çalışma izni olarak iki ana kategoride değerlendirilir.
Oturum (İkamet) İzni Nedir?
Türkiye’de 90 günden fazla kalacak yabancıların mutlaka oturum izni alması gerekir. Oturum izni, yabancının Türkiye’de yasal olarak ikamet etmesini sağlayan resmi belgedir. Kısa dönem, aile, öğrenci ve uzun dönem gibi farklı türleri bulunan bu izin, kişinin Türkiye’de bulunma amacına göre belirlenir.
Başvuru sürecinde en önemli nokta, gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanmasıdır. Pasaport, biyometrik fotoğraf, ikamet formu, gelir durumunu gösteren belge ve sağlık sigortası gibi evraklar sürecin olmazsa olmazlarıdır. Eksik belge ya da yanlış bilgi, başvurunun reddine yol açabilir.
Çalışma İzni Nedir ve Kimler Alabilir?
Türkiye’de yabancı bir kişinin yasal olarak çalışabilmesi için çalışma izni alması şarttır. Bu izin, yabancıların hem işçi olarak hem de kendi işini kurarak faaliyet göstermesine olanak tanır. Çalışma izni olmadan çalışan yabancılar için cezai yaptırımlar uygulanabilir ve işveren de idari para cezasına tabi olur.
Çalışma izni başvurusu iki şekilde yapılabilir:
- Yurt içi başvuru: Türkiye’de en az 6 ay süreyle geçerli ikamet izni bulunan kişiler, doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı sistem üzerinden başvuru yapabilir.
- Yurt dışı başvuru: Türkiye’de henüz ikamet izni bulunmayan kişiler, vatandaşı oldukları ülkedeki Türk Konsolosluğu aracılığıyla başvuruda bulunabilir.
Her iki durumda da işverenin aktif rol oynaması gerekir. İşveren, yabancı çalışanı için online sistem üzerinden belgeleri yükleyerek süreci tamamlar.
Başvuru İçin Gerekli Belgeler
Başvuru türüne göre belgeler değişebilir, ancak genel olarak şu evraklar istenir:
- Geçerli pasaport ve fotokopisi
- Biyometrik fotoğraf
- İş sözleşmesi veya iş teklifi
- Diploma ya da mesleki yeterlilik belgesi (gerekiyorsa)
- İkamet izni (yurt içi başvurular için)
- İşyerine ait faaliyet belgesi, vergi levhası, ticaret sicil kaydı
Belgelerin eksiksiz olması kadar, doğru şekilde tercüme edilip noter onaylı hale getirilmesi de sürecin en önemli kısmıdır.
Süreç Ne Kadar Sürer?
Oturum izni başvuruları genellikle birkaç hafta içinde sonuçlanırken, çalışma izni başvuruları ortalama 30 gün içerisinde değerlendirilir. İlk verilen çalışma izni genellikle 1 yıl süreyle geçerlidir. Uzatma başvuruları ile bu süre 2 veya 3 yıla kadar çıkarılabilir. Belirli şartları sağlayan kişiler, süresiz çalışma izni hakkı elde edebilir.
Çalışma İzni Sonrası Haklar ve Yükümlülükler
Çalışma izni alındıktan sonra yabancı çalışanın, yalnızca belirtilen işyerinde ve görev kapsamında çalışması mümkündür. İşveren, çalışanı Sosyal Güvenlik Kurumu’na kayıt ettirmekle yükümlüdür. Çalışma izni süresi dolmadan uzatma başvurusu yapılmazsa, izin geçerliliğini yitirir. Bu nedenle sürecin dikkatle takip edilmesi gerekir.
Hukuki Danışmanlık Neden Önemlidir?
Yabancılar için oturum ve çalışma izni süreçleri, birçok yasal detaya ve teknik adıma sahiptir. Belgelerin eksik ya da hatalı sunulması, hem zaman kaybına hem de başvurunun reddine yol açabilir. Bu nedenle süreç boyunca alanında uzman bir hukuk bürosundan destek almak, işlemlerin eksiksiz ve doğru yürütülmesini sağlar.
Avukat Rümeysa Aksoy, yabancılar hukuku alanındaki deneyimiyle Türkiye’de oturum ve çalışma izni almak isteyen yabancılara kapsamlı hukuki danışmanlık hizmeti sunmaktadır.
